พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีพระอัจฉริยภาพในศิลปะด้านต่างๆ ซึ่งเมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2529 คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ ได้น้อมเกล้าฯ ถวายพระราชสมัญญา “อัครศิลปิน” แด่พระองค์ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐานพระราชวังดุสิต

     พระราชสมัญญา “อัครศิลปิน” แปลตามศัพท์ว่า “ผู้มีศิลปะอันเลอเลิศ” หรือ “ผู้เป็นใหญ่ในศิลปิน” พระองค์ทรงเป็นเลิศในศิลปะทั้งมวล ทรงได้รับการยกย่องสดุดีพระเกียรติคุณทั้งจากพสกนิกรและศิลปินทั่วโลก ทรงเป็นเอตทัคคะในศิลปะหลายสาขา ซึ่งในบรรดางานศิลปะในพระองค์ งานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ นับเป็นการสะท้อนถึงพระอัจฉริยภาพแห่งพระองค์เป็นอย่างดี

     พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงสนพระราชหฤทัยงานศิลปะแขนงนี้นับแต่ครั้งทรงพระเยาว์ ขณะประทับ ณ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ประมาณ พ.ศ. 2480-2488 ทรงศึกษาและฝึกฝนด้วยพระองค์เองจากตำราที่ทรงซื้อและที่มีผู้ทูลเกล้าฯ ถวาย ตลอดถึงการเสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมศิลปินที่ทรงสนพระราชหฤทัย ทรงมีพระราชปฏิสันถารและทอดพระเนตรวิธีการสร้างสรรค์งานของศิลปิน อาทิ การใช้สี กรรมวิธีการเขียนภาพต่างๆ เป็นต้น

     ภาพจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีจำนวน 47 ภาพ จำแนกได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่ ภาพเหมือนจริง (Realistic) เอ็กซ์เพรสชั่นนิสม์ (Expressionism) และศิลปะแบบนามธรรม (Abstractionism) นอกจากนี้ ยังทรงพระปรีชาสามารถในด้านประติมากรรม ประติมากรรมฝีพระหัตถ์เป็นประติมากรรมแบบลอยตัว (Round Relief) ได้แก่ รูปปั้นดินน้ำมันเป็นรูปผู้หญิงเปลือยนั่งคุกเข่า และพระรูปปั้น สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

     นอกจากนี้ ยังทรงสนพระราชหฤทัยในการสร้างพระพุทธรูปเป็นอย่างยิ่ง ทรงโปรดฯ ให้แนวพระราชดำริแก่ช่างปั้นพระพุทธรูป ที่มีพุทธลักษณะงดงาม มีลักษณะเข้มแข็งแต่ไม่แข็งกระด้าง อ่อนโยนแต่ไม่อ่อนแอ ดูมีพระเมตตาสงบและเยือกเย็นสุขุม และได้ทรงทดลองหล่อพระพุทธนวราชบพิตร เพื่อพระราชทานไปประดิษฐาน ณ จังหวัดต่างๆ ทั่วราชอาณาจักร

     ในช่วง พ.ศ. 2502 เป็นช่วงเวลาที่ทรงงานจิตรกรรมอย่างต่อเนื่อง พระองค์ทรงใช้ช่วงเวลาทรงงานจิตรกรรมในเวลาค่ำ โดยทรงใช้แสงเพื่อบรรยากาศการทรงงานทั้งแสงธรรมชาติและแสงไฟฟ้า ทำให้ผลงานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์มีความหลากหลายในสีสันของบรรยากาศ ภาพจิตรกรรมที่ทรงเขียนส่วนใหญ่เป็นจิตรกรรมสีน้ำมันบนผ้าใบ พระสาทิสลักษณ์ครึ่งพระองค์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระราชโอรสและพระราชธิดาทุกพระองค์